تحریم داخلی و خارجی، بلای جان صادرات معدن
در حالی که فعالیت معادن کشور طی سال‌های اخیر روندی افزایشی داشته است و در این بین نیز فعالان حوزه با چالش‌هایی همچون دسترسی نادرست به ماشین‌‌‌‌آلات روز دنیا مواجه هستند، بحث مشکلات صادرات محصولات معدنی نیز در این میان مطرح است. به طوری که کامران وکیل، نایب رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات معدنی ایران معتقد است، در حوزه صادرات این محصولات غالبا تحریم‌های داخلی و خارجی اصلی‌‌‌‌ترین چالش‌ها محسوب می‌شود.
در راستای بررسی آنچه این روزها در حوزه صادرات محصولات معدنی کشور می‌گذرد، بازار گفت‌‌‌‌وگویی با کامران وکیل، نایب رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات معدنی ایران انجام داده است که در ادامه می‌خوانید.
بحث تحریم‌ها چقدر در حوزه صادرات محصولات معدنی اثرگذار است؟
در بخش صادرات دو مشکل داریم؛ تحریم خارجی و داخلی که تحریم خارجی بوده و جدید نیست. ضمن اینکه تحریم داخلی الزام صادرکننده‌ها به برگرداندن ارز حاصل از صادرات به سامانه نیما و فروش به قیمت دستوری عمده معضلات صادرکنندگان معدنی و صنایع زیرمجموعه آنها است که حاشیه‌‌‌‌سود را بسیار کاهش می‌دهد.
بحث بر این نیست که صادرکنندگان ارز را برنگردانند، چون صادرکننده نهایتا ۵ تا ۱۰ درصد روی محصول خود سود می‌برد. لذا مجبور است ارز را برگرداند که بتواند دوباره فعالیت تولید خود را انجام بدهد. اما اینکه برگردد و با قیمتی که بانک مرکزی به صورت دلخواه ابلاغ و تعیین می‌کند، به بانک بدهد مشکل‌‌‌‌ساز است.
مسئله اینجا است که ما از ابتدای سال تا به الان ۴۰ درصد تورم داشته‌‌‌‌ایم. چطور ممکن است که در این تورم شما محصول‌‌‌‌تان را همچنان با دلار ۳۷-۳۸ هزار تومان بفروشید که از سال قبل ثابت است؟ سوال اینجا است که این ۴۰ درصد تورم کجا باید جبران شود؟ این متاسفانه یکی از مشکلاتی است که خیلی از فعالیت‌های صادراتی را به‌‌‌‌خصوص در یکسری محصولات کم‌‌‌‌بازده مثل محصولات معدنی مشکل می‌سازد. درواقع محصولات معدنی عموما محصولاتی هستند که حاشیه‌‌‌‌سود ۲۰، ۳۰ یا ۴۰ درصد ندارد چون این محصولات در دنیا رقیب دارند و ایران که تنها تولیدکننده مس یا ورق فولاد و آهن و... نیست. درنتیجه با یک قیمت مشخصی در بازارها عرضه می‌شود و لذا حاشیه‌‌‌‌سود این‌ها پایین است. وقتی در طول یک سال طبق آمار بانک مرکزی ۴۰ درصد تورم داریم، چطور می‌توان با قیمت ثابت محصول فروخت؟ آیا محصول معدنی ۵۰ درصد سود داشته که ۴۰ درصد در تورم بماند و مابقی آن بماند؟ به طور خلاصه ثابت بودن درآمد و افزایش ۴۰ درصدی تورم جامعه در سال اصلی‌‌‌‌ترین چالش‌ها است.
در حال حاضر اصلی‌‌‌‌ترین بازارهای صادراتی برای محصولات معدنی کدام است و آیا بازارسازی جدیدی انجام شده است؟
بازارهای صادراتی ما در این بخش مشخص نیست، چون این محصولات به کشورهای واسط مثل عمان و امارات می‌رود و از آنجا صادرات مجدد انجام می‌شود و به جاهایی همچون بلژیک می‌رود. درنتیجه هیچ‌‌‌‌گاه بازار نهایی محصولاتی مثل مقاطع فلزی، فلزات مس و سرب و روی را نمی‌شود مشخص کرد.
با توجه به مشکلاتی که در حوزه صادرات دارید، کاهش صادراتی چقدر بوده یا در سال‌های آینده چقدر خواهد بود؟
کاهش صادرات به آن صورت نداشته‌‌‌‌ایم که قابل توجه باشد و کاهش صادراتی اگر قرار باشد رخ بدهد، در سال‌های آتی با این روند اتفاق خواهد افتاد. اگر آمارهای صادراتی را استخراج کنید، مشخص است. اگرچه آمارهای گمرک هم واقعی نیست، چون صادرکننده‌هایی که باید ارز خود را برگردانند، گاها کم‌‌‌‌اظهاری می‌کنند یا از مبادی غیررسمی صادرات می‌کنند. به خصوص اینکه در مورد برخی محصولات واقعا این کارها اجتناب‌‌‌‌ناپذیر است. یعنی اگر قرار باشد با همان نرخ واقعی و وزن واقعی صادر کرد و دلاری که قیمت واقعی در بازار ۷۰ هزار تومان است و به صورت دستوری ۳۰ هزار تومان بگیرید، صرفه ندارد. لذا از مبادی دیگری همچون پیله‌‌‌‌وری و بازارچه‌های مرزی خارج می‌شود.
قیمت محصولات معدنی در بازارهای جهانی چگونه است و آیا محصولی داریم که در بازارهای جهانی مزیت رقابتی خاصی داشته باشد؟
همانطور که می‌دانید، در این حوزه قیمت‌ها همه جهانی است. بر فرض اینکه مس را از هر کشوری خریداری کنید، یک قیمت مشخص دارد. درنتیجه محصولات معدنی به نحوی نیست که بگوییم در بازارهای جهانی مزیت رقابتی خاصی داشته باشند. چون بسیاری از کشورها تولیدکننده این محصولات هستند. به عنوان مثال طی سال‌های اخیر قیمت مس در بازارهای جهانی بین ۴ تا ۹ هزار دلار به ازای هر تن نوسان قیمت داشته است. الان قیمت متوسط است و حدود ۷ هزار دلار است و لذا نه چندان بالا است و نه چندان پایین است. ضمن اینکه نوسان قیمت مس نیز به مصرف و تولید بستگی دارد و درواقع مانند سایر کالاها عرضه و تقاضا است که قیمت‌ها را تعیین می‌کند.
در راستای بررسی آنچه این روزها در حوزه صادرات محصولات معدنی کشور می‌گذرد، بازار گفت‌‌‌‌وگویی با کامران وکیل، نایب رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات معدنی ایران انجام داده است که در ادامه می‌خوانید.
بحث تحریم‌ها چقدر در حوزه صادرات محصولات معدنی اثرگذار است؟
در بخش صادرات دو مشکل داریم؛ تحریم خارجی و داخلی که تحریم خارجی بوده و جدید نیست. ضمن اینکه تحریم داخلی الزام صادرکننده‌ها به برگرداندن ارز حاصل از صادرات به سامانه نیما و فروش به قیمت دستوری عمده معضلات صادرکنندگان معدنی و صنایع زیرمجموعه آنها است که حاشیه‌‌‌‌سود را بسیار کاهش می‌دهد.
بحث بر این نیست که صادرکنندگان ارز را برنگردانند، چون صادرکننده نهایتا ۵ تا ۱۰ درصد روی محصول خود سود می‌برد. لذا مجبور است ارز را برگرداند که بتواند دوباره فعالیت تولید خود را انجام بدهد. اما اینکه برگردد و با قیمتی که بانک مرکزی به صورت دلخواه ابلاغ و تعیین می‌کند، به بانک بدهد مشکل‌‌‌‌ساز است.
مسئله اینجا است که ما از ابتدای سال تا به الان ۴۰ درصد تورم داشته‌‌‌‌ایم. چطور ممکن است که در این تورم شما محصول‌‌‌‌تان را همچنان با دلار ۳۷-۳۸ هزار تومان بفروشید که از سال قبل ثابت است؟ سوال اینجا است که این ۴۰ درصد تورم کجا باید جبران شود؟ این متاسفانه یکی از مشکلاتی است که خیلی از فعالیت‌های صادراتی را به‌‌‌‌خصوص در یکسری محصولات کم‌‌‌‌بازده مثل محصولات معدنی مشکل می‌سازد. درواقع محصولات معدنی عموما محصولاتی هستند که حاشیه‌‌‌‌سود ۲۰، ۳۰ یا ۴۰ درصد ندارد چون این محصولات در دنیا رقیب دارند و ایران که تنها تولیدکننده مس یا ورق فولاد و آهن و... نیست. درنتیجه با یک قیمت مشخصی در بازارها عرضه می‌شود و لذا حاشیه‌‌‌‌سود این‌ها پایین است. وقتی در طول یک سال طبق آمار بانک مرکزی ۴۰ درصد تورم داریم، چطور می‌توان با قیمت ثابت محصول فروخت؟ آیا محصول معدنی ۵۰ درصد سود داشته که ۴۰ درصد در تورم بماند و مابقی آن بماند؟ به طور خلاصه ثابت بودن درآمد و افزایش ۴۰ درصدی تورم جامعه در سال اصلی‌‌‌‌ترین چالش‌ها است.
در حال حاضر اصلی‌‌‌‌ترین بازارهای صادراتی برای محصولات معدنی کدام است و آیا بازارسازی جدیدی انجام شده است؟
بازارهای صادراتی ما در این بخش مشخص نیست، چون این محصولات به کشورهای واسط مثل عمان و امارات می‌رود و از آنجا صادرات مجدد انجام می‌شود و به جاهایی همچون بلژیک می‌رود. درنتیجه هیچ‌‌‌‌گاه بازار نهایی محصولاتی مثل مقاطع فلزی، فلزات مس و سرب و روی را نمی‌شود مشخص کرد.
با توجه به مشکلاتی که در حوزه صادرات دارید، کاهش صادراتی چقدر بوده یا در سال‌های آینده چقدر خواهد بود؟
کاهش صادرات به آن صورت نداشته‌‌‌‌ایم که قابل توجه باشد و کاهش صادراتی اگر قرار باشد رخ بدهد، در سال‌های آتی با این روند اتفاق خواهد افتاد. اگر آمارهای صادراتی را استخراج کنید، مشخص است. اگرچه آمارهای گمرک هم واقعی نیست، چون صادرکننده‌هایی که باید ارز خود را برگردانند، گاها کم‌‌‌‌اظهاری می‌کنند یا از مبادی غیررسمی صادرات می‌کنند. به خصوص اینکه در مورد برخی محصولات واقعا این کارها اجتناب‌‌‌‌ناپذیر است. یعنی اگر قرار باشد با همان نرخ واقعی و وزن واقعی صادر کرد و دلاری که قیمت واقعی در بازار ۷۰ هزار تومان است و به صورت دستوری ۳۰ هزار تومان بگیرید، صرفه ندارد. لذا از مبادی دیگری همچون پیله‌‌‌‌وری و بازارچه‌های مرزی خارج می‌شود.
قیمت محصولات معدنی در بازارهای جهانی چگونه است و آیا محصولی داریم که در بازارهای جهانی مزیت رقابتی خاصی داشته باشد؟
همانطور که می‌دانید، در این حوزه قیمت‌ها همه جهانی است. بر فرض اینکه مس را از هر کشوری خریداری کنید، یک قیمت مشخص دارد. درنتیجه محصولات معدنی به نحوی نیست که بگوییم در بازارهای جهانی مزیت رقابتی خاصی داشته باشند. چون بسیاری از کشورها تولیدکننده این محصولات هستند. به عنوان مثال طی سال‌های اخیر قیمت مس در بازارهای جهانی بین ۴ تا ۹ هزار دلار به ازای هر تن نوسان قیمت داشته است. الان قیمت متوسط است و حدود ۷ هزار دلار است و لذا نه چندان بالا است و نه چندان پایین است. ضمن اینکه نوسان قیمت مس نیز به مصرف و تولید بستگی دارد و درواقع مانند سایر کالاها عرضه و تقاضا است که قیمت‌ها را تعیین می‌کند.
