سال گذشته کشف هشت‌‌‌ونیم میلیون تن لیتیوم در همدان به ترند داغ خبری در ایران و جهان تبدیل شد. از آنجایی که این ماده معدنی اهمیتی استراتژیک برای فناوری‌های کم کربن دارد، برخی آن را به عنوان ابزاری برای رفع تحریم‌ها، جذب سرمایه‌گذار و بهبود روابط بین‌‌‌الملل با کشورهای دیگر دانستند. اما پس از حدود هشت ماه همچنان خبری از بهره‌‌‌برداری از معدن لیتیوم در دشت قهاوند نیست.
 علیرضا شهیدی، رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور دلیل این امر را اقتصادی نبودن ذخایریادشده عنوان کرده و گفته است: «در هشت‌‌‌‌ میلیون و ۵۰۰ هزار تن کانسنگ لیتیومی ‌که در همدان شناسایی شده، 400 هزار تن ماده لیتیوم می‌تواند وجود داشته باشد، اما موضوع قابل توجه در مورد ذخایر لیتیوم شناسایی شده در همدان این است که این ذخایر تا چه اندازه ارزش اقتصادی دارد.» همچنین مدیرکل دفتر اکتشاف وزارت صمت، بر گفته‌های شهیدی مهر تایید زده و گفته است: «دانش فنی استحصال لیتیوم در ایران در مقیاس صنعتی وجود ندارد، هرچند ممکن است در مقیاس پایلوت وجود داشته باشد.»
این نخستین بار نیست که خبر کشف لیتیوم در ایران سروصدا به پا می‌کند. حدود 10 سال پیش هم کشف این طلای سفید در مناطق جنوب و شمال شرقی کشور در رسانه‌ها دست به دست شد. 
به اعتقاد کارشناسان بهترین نوع لیتیوم، شورابه‌‌‌ای است، اما باید عیارش بالا باشد. در غیر این صورت صرفه اقتصادی نخواهد داشت. همچنین بدترین نوع آن رسی است که در همدان کشف شده است.
روزنامه «خانمان» در شماره امرورز به بررسی دلایل عدم بهره‌برداری از معدن لیتیوم در همدان پرداخته است که در ادامه می‌خوانید.

 بدترین و بهترین نوع لیتیوم
در همین زمینه احمد مشکانی، عضو هیئت مدیره انجمن مس ایران و کارشناس حوزه معدن به «خانمان» گفت: ذخایر لیتیوم به سه دسته سنگی، شورابه‌‌‌ای، و رسی تقسیم می‌شود. این چند تیپ جزو شناخته شده‌ترین ذخایر در جهان هستند. ذخایر شورابه ای در کشورهایی نظیر برزیل، چین، مغولستان وشیلی دیده شده است. نوع رسی در ایران، بولیوی، شیلی، آمریکا و چین هم کشف شده است و اما نوع سنگی لیتیوم که پرعیارترین نوع آن است، در افغانستان یافت شده است.

 کشف بدترین نوع لیتیوم در همدان
وی اظهارکرد: مجموع عیار حد این طلای سفید مشخص می‌کند که بهره‌برداری از آن اقتصادی است یا خیر. متاسفانه ذخایری که درهمدان کشف شده، نوع رسی است که از نظر تیپ‌شناسی بدترین ذخایر به لحاظ فرآوری و استحصال هستند بهترین نوع لیتیوم شورابه‌ای است و پرعیارترین شان سنگی‌ها هستند. بنابراین ذخایری که درهمدان کشف شده ذخایر رسی به شمار می‌روند که کیفیتشان برای استخراج، استحصال و فرآوری خوب نیست. البته در دنیا مواردی داریم که روی نوع رسی هم کار می‌کنند، به شرط اینکه عیارشان خوب باشد تا بهره‌‌‌برداری از آن صرفه اقتصادی داشته باشد. تا جایی که من اطلاع دارم، ذخایری که در همدان کشف شده است، عیار بالایی ندارد. در دنیا عیارهایی که بهره‌برداری از آن صرفه اقتصادی دارد، بین 300 ‌ پی‌پی‌ام تا هزار و 200 پی‌پی‌ام است، یعنی زیر 300 ‌پی‌پی‌ام فاقد ارزش است.
مشکانی اظهار کرد: ذخایر رسی در دنیا عیارشان بین 800 تا  هزار و 200‌ پی‌پی‌ام است. به نظر من عیار و عدد ذخایری که سال گذشته در همدان اعلام شده اشتباه بود. این در حالی است که سروصدای بسیاری به پا کرد و جالب‌تر اینکه یک عده هم باورشان شد. ذخایر همدان زیر300‌ پی‌پی‌ام لیتیوم دارد، یعنی یک تن حاوی 300 گرم لیتیوم است که اقتصادی نیست. شاید در آینده قیمت لیتیوم خیلی بالا برود ذخایر ارزش پیدا کنند.
وی افزود: همچنین لیتیومی ‌که در شورابه‌های چابهار یافت شده بالاترین عیارش حدود 100 ‌پی‌پی‌ام و در قم هم بالاترین عیارش حدود 50 ‌پی‌پی‌ام بوده که فاقد ارزش اقتصادی است.

 خاک باغچه هم حاوی عناصر مختلف است
این کارشناس معدن تاکید کرد: اگر خاک باغچه را هم آنالیز کنیم، یکسری از عناصر نظیر مس، سرب و روی در آن یافت می‌شود بنابراین باید ببنیم که مقرون به صرفه است یا خیر. به نظر من هنوز ذخیره قابل توجه لیتیوم در ایران کشف نشده است، اما ذخایر مس خوبیدر ایران وجود دارد اگر سرمایه‌گذاری در این مسیر توسعه یابد و به فناوری روز دسترسی پیدا کنیم، می‌توان هزینه تولید را کمتر و در مقابل سرعت و راندمان در این بخش را بالا برد.
 کاربرد لیتیوم
این عضو هیئت مدیره انجمن مس ایراندرباره کاربرد لیتیوم گفت: لیتیوم در انواع دستگاه‌های الکترونیکی، از تلفن‌های همراه گرفته تا خودرو‌های برقی وشیشه‌های هوشمند یافت می‌شود و هر چیزی که به باتری قابل شارژ نیاز دارد، حاوی ماده معدنی لیتیوم است. این ماده معدنی به صورت مسقتیم کاربرد چندانی ندارد، با عناصر دیگر آلیاژهایی را تولید می‌کند که آن آلیاژها در صنایع دیگر کاربرد دارند و می‌تواند فلزات سبک و یا آلیاژهایی با مقاومت بالا را ایجاد کند. همچنین با کاربرد لیتیوم همراه با عناصر دیگر می‌توان آلیاژهایی تولید کرد که از لحاظ حرارتی تاب بالایی داشته باشند. یعنی حتی در دمای 2 هزار یا 3 هزار درجه ذوب نشوند. به طور کلی کاربرد لیتیوم روبه فزونی است و در آینده به آلیاژهای جدید نیاز پیدا می‌کنیم.

 انقلاب صنعتی به کدام فلزات گره خورده است؟
مشکانی به عناصر پرکاربرد آینده اشاره کرد و گفت: از نظر مصرف در تکنولوژی نوین لیتیوم، نیکل، کبالت، تانتالیوم، نیوبیومو عناصر نادر خاکی در آینده پرکاربرد خواهند بود، که در انقلاب صنعتی پنجم و ششم مصرفشان به شدت بالا می‌رود. اما از نظر حجم مس و منگنز پر کاربرد خواهد بود. چرا که دنیا به سمت انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر حرکت می‌کند و مس بیشترین مصرف را خواهد داشت.