شروع بازی انتخاباتی با حمایت از بورس
در حالی بورس هفته گذشته را سبزپوش به پایان رساند که در یک ماه اخیر، گوش کسی در دولت شنوای صدای خرد شدن استخوان سهامداران نبود. اخباری که در هفته گذشته به بازار مخابره می‌شود، نشان از تغییر رویه کابینه سیزدهم و حمایت جدی از بورس دارد.
خبر تأکید بانک مرکزی بر کاهش نرخ بهره یک‌ساله و اخبار مثبت از خروجی جلسات مخبر و عشقی، سیگنال‌های مثبتی هستند و احتمالا اصلاح مصوبه نرخ‌گذاری محصولات پالایشی نخستین سیگنال مثبت برای چند روز آینده باشد. آنچه مسلم است اینکه روزهای سبز بازار تا انتخابات زودهنگام تیرماه ادامه دارد و امیدواریم این شرایط خوب محدود به یک ماه باقی‌مانده نشود.
۴ تصمیم جدید دولت برای بازار سرمایه
در جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت و با حضور سرپرست ریاست جمهوری، ۴ تصمیم در جهت کمک برای سودآوری بهتر در بازار سرمایه اتخاذ شد؛ نظارت بیشتر برای کنترل‌های قانونی نرخ سود بانکی که قرار شد رئیس بانک مرکزی در ابلاغیه جدیدی این موضوع را پیگیری کند. نکته دوم، برخی معافیت‌های مالیاتی بود که دولت در بخش دوم لایحه خود به مجلس ارسال کرد و سازمان برنامه موظف شد تا پذیرش بار مالی مصوبه مجلس را به شورای نگهبان اعلام کند. موضوع سوم مربوط به نارضایتی ابلاغیه نرخ پالایشگاهی بود که دستور داده شد وزارت نفت بررسی کند و تجدیدنظری در این زمینه در دستور کار قرار دهد.
محور چهارم نیز مسئله خودروسازی بود که با موافقت وزارت صمت مقرر شد در راستای رسیدن وضعیت دو خودروساز بزرگ کشور به ثبات در بازار سرمایه، تجدید ارزیابی آنها در دستور کار قرار گیرد.
در همین راستا خاندوزی گفت: با موافقت وزارت صمت قرار بر این شد که مصوبه لازم برای تجدید ارزیابی خودروسازان در شورای عالی هماهنگی اقتصادی، از طریق یک مصوبه قانونی اجرایی شود تا وضعیت خروج دو خودروساز اصلی کشور در بازار سرمایه از حالت شک و تردید دربیاید.
رئیس بانک مرکزی با بیان اینکه منفی بودن بورس جای بحث دارد، اظهار داشت: آیا این موضوع مثلاً به انتشار اوراق ۳۰ درصدی در اسفند ربط دارد؟ بازار سرمایه ماه‌ها است منفی است، هدف ما کمک به بورس است و نمی‌خواهیم سیاست‌های بانک مرکزی مخل بازار سرمایه باشد.
وی همچنین در ادامه افزود: سیاست‌های تثبیتی ما منجر به کاهش تورم و تثبیت می‌شود، اما بازار سرمایه باید ورود کند و مجموع عوامل تاثیرگذار بر تغییراتش را ببینید.
لازم به ذکر است؛ ارزش معاملات در بازار سرمایه که در روزهای ابتدایی سال جدید اعدادی فراتر از هفت هزار میلیارد تومان را ثبت کرده بود، هم اکنون به زیر سه هزار میلیارد تومان رسیده که مشخصا نشان از خروج پول از این بازار دارد و یکی از دلایلی است که اجازه نمی‌دهد تا مثبت‌های بازار ماندگار شوند.
همراهی دولت با سازمان بورس
همچنین مجید عشقی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به همراهی دولت با سازمان بورس برای رفع چالش‌های حاکم بر بازار سرمایه اعلام کرد: افزایش نرخ بهره به ۴۰ درصد، دریافت نرخ ارز نیمایی از شرکت‌ها و صدور برخی از دستورالعمل‌ها در حوزه‌هایی مانند پالایشگاه‌ها از جمله مسائلی است که در جلسه با دولت مورد بحث قرار گرفت.
وی با اعتقاد به این که بازار از پتانسیل لازم برای رشد برخوردار است، اما این امر نیازمند اتخاذ برخی از تصمیمات اساسی خواهد بود، ادامه داد: اتفاقات رخ داده در چند روز اخیر باعث شد تا دولت درصدد اجرای برنامه‌های مدنظر خود به صورت فشرده و در برهه زمانی۴۰ روزه باشد.
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با اعلام این که جلسه‌ای در نهاد ریاست جمهوری برگزار شد و نکات مدنظر و تاثیرگذار بر بازار به صورت کامل مطرح شد، گفت: افزایش نرخ بهره به ۴۰ درصد، دریافت نرخ ارز نیمایی از شرکت‌ها و صدور برخی از دستورالعمل‌ها در حوزه‌هایی مانند پالایشگاه‌ها از جمله مسائلی است که در جلسه اخیر مورد بحث قرار گرفت.
عشقی، بررسی چالش‌های بازار سرمایه از جمله نرخ سود را هدف اصلی تشکیل جلسه با مدیران عامل هلدینگ‌های بزرگ بازار سرمایه عنوان کرد و ادامه داد: در چند وقت گذشته سازمان بورس تاکید زیادی را به بانک مرکزی برای انجام برخی اقدامات داشت که در این راستا نیز پیشنهادات مختلفی ارائه شده است.
وی با تاکید بر بالا بودن نرخ بهره گفت: نرخ بهره بانکی موثر به رقمی حدود ۳۲ درصد رسیده که باعث افزایش در نرخ تامین مالی بنگاه‌ها هم از بازار پول و هم از بازار سرمایه شده است.
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار به اجرای برخی از برنامه‌‌ریزی‌ها در حوزه بازار سهام اشاره کرد و گفت: باید در این زمینه هماهنگی‌های لازم انجام شود تا در صورت اصلاح نرخ بهره و دستورالعمل خوراک پالایشگاه‌ها زمینه خروج بازار از شرایط فعلی فراهم شود.
دلایل نابسامانی بورس
اولین نکته‌ای که به اعتقاد کارشناسان، تأثیر بسزایی در وضعیت این روزهای بورس دارد، سیاست‌های پولی و بانکی انقباضی به-خصوص افزایش نرخ بهره بانکی است، به طور طبیعی وقتی نرخ بهره بانکی (یا به بیانی دیگر سود بدون ریسک) به ۳۰ درصد و حتی طبق برخی اخبار (که البته به طور رسمی تأیید نشده‌اند) به بیش از ۳۰ درصد می‌رسد، درواقع کف p به E بازار را به حدود ۳ می‌رساند. گفتنی است در چنین شرایطی وقتی p به E میانگین بازار حدود ۶، ۷ واحد است، طبیعتاً بازار سرمایه در برابر یکی از رقبای خود که بازار پول است، جذابیت‌های خود را از دست می‌دهد و همین امر موجب خروج پول از بازار سرمایه می‌شود.
در همین باره بانک مرکزی با انتشار خبری مبنی بر رعایت نرخ سود سپرده‌های کوتاه مدت از سوی بانک‌ها، آنها را تهدید کرد که چنانچه در چارچوب قونین کار نکند، حتما مورد بازخواست قرار گرفته و تنبیه می‌شوند.
نکته دیگری که توسط برخی از کارشناسان مطرح می‌شود، عرضه اوراق‌های دولتی در بازار سهام است که منجر به ایجاد فشار فروش توسط صندوق‌ها برای خرید این اوراق می‌شود، البته بررسی آمارها نشان می‌دهد از ۳۵ هزار میلیارد اوراقی که توسط بانک مرکزی از ابتدای امسال منتشر شده است، تنها حدود دو هزار میلیارد تومان آن فروش رفته که نشان از عمق رکود ایجاد شده در بازار سهام دارد.
دیگر دلیلی که جزو دلایل فاندامنتال ریزش بازار مطرح می‌شود، کاهش حاشیه سود شرکت‌های بازار سرمایه است، طبق آمار رسمی و همچنین بررسی‌های صورت گرفته به طور میانگین سودسازی شرکت‌های بورسی در اثر تصمیمات دولت و مفاد منتشره در بودجه از ۳۰ درصد هم اکنون به محدوده ۱۵ درصد رسیده که این امر نیز از جذابیت‌های این بازار کاسته است. کارشناسان دلیل این اتفاق را عمدتاً به افزایش هزینه‌های تولید متأثر از سیاست‌های مالی دولت و به‌خصوص افزایش نرخ بهره (که هزینه تأمین سرمایه را برای شرکت‌ها افزایش داده) مربوط می‌دانند.
لذا با توجه به وعده‌های خاندوزی در نشست خبری خود به نظر می‌رسد که دولت با استخراج مشکلات بازار سرمایه تمهیداتی را در نظر گرفته که برخی از این مشکلات را کمرنگ کند و جانی دوباره به بازار سهام بدمد. اما اینکه این روند صعودی تا انتخابات است و یا بعد انتخابات نیز ادامه دارد، نیازمند زمان و سیاست‌های اعلامی از سوی رئیس جمهوری جدید خواهد بود.
انتخابات ریاست جمهوری بورس را متحول می‌کند؟
یک کارشناس بازار سرمایه گفت: بانک مرکزی درصدد مداخله در بازارهای بدهی از طریق بازارگردانی است و از سوی دیگر نیز تمایل دارد که در نقش خریدار ظاهر شود که نرخ‌ها کاهشی شود که این اقدامات می‌تواند ما را به آینده بورس حداقل تا قبل از انتخابات امیدوار کند.
بهنام صمدی درخصوص متغییرهای مختلف و تاثیرگذار بر بورس گفت: تلاش‌هایی در حال انجام است که در صورت وقوع می‌تواند بازار سرمایه را متحول کند؛ یکی از این اقدامات، پیگیری جدی بانک مرکزی درخصوص کنترل نرخ بهره بانک‌ها است؛ اخطار جدی که شنیده‌ها حاکی از آن است که سبب رد صلاحیت مدیران برخی بانک‌ها شده است.
صمدی ادامه داد: از سوی دیگر سازمان بورس با تماس با تمام شرکت‌های سبدگردانی و نهادهای مالی اعلام کرد که اجازه ندارند سود بالای ۳۰ درصد را برای صندوق‌های درآمد ثابت خود تبلیغ کنند! حتی سازمان بورس اعلام کرد که اگر نرخ اخزا بالای ۳۸ درصد برود، معاملات آن باطل خواهد شد.
وی همچنین افزود:این نرخ در همه‌جای دنیا مبنای نرخ بهره کوتاه‌مدت قرار می‌گیرد و افت آن تاثیر بسزایی بر رشد بازار سرمایه دارد.
صمدی خاطرنشان کرد: نرخ بهره بالا فقط تاثیر منفی بر بازار سرمایه نداشته و به کل اقتصاد کشور آسیب می‌رساند، به طوری که تولید دیگر به هیچ وجه توجیه نخواهد داشت. در کنار کنترل و مدیریت نرخ بهره شاهد این بودیم که نرخ ارز نیما نیز وارد کانال ۴۲ هزار تومان شد.
این کارشناس بازار سرمایه به نرخ خوراک پالایشی‌ها نیز اشاره کرد و گفت: به علاوه مطالب بالا، جلسه مخبر با رئیس سازمان بورس درخصوص اصلاح دستورالعمل نرخ خوراک پالایشی‌ها برگزار شد که احتمالا نتایج مثبتی خروجی آن جلسه است.
صمدی آخرین پارامتر تاثیرگذار بر بورس که زمزمه‌های آن به گوش می‌رسد، گفت: مدیر نظارت بر بازارهای اولیه سازمان بورس اعلام کرد که اگر افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها ۳ ساله شود، افزایش سرمایه ایران خودرو و سایپا به سرعت در دستور کار قرار خواهد گرفت.
این کارشناس بازار سرمایه در پایان افزود: به نظر می‌رسد فضایی در حال ایجاد است که بازار سرمایه سراسر سبزی را حداقل تا انتخابات شاهد باشیم؛ البته امیدوار به این که این صحبت‌ها و تصمیمات جامه عمل بپوشاند و فقط در حد حرف باقی نماند.
خبر تأکید بانک مرکزی بر کاهش نرخ بهره یک‌ساله و اخبار مثبت از خروجی جلسات مخبر و عشقی، سیگنال‌های مثبتی هستند و احتمالا اصلاح مصوبه نرخ‌گذاری محصولات پالایشی نخستین سیگنال مثبت برای چند روز آینده باشد. آنچه مسلم است اینکه روزهای سبز بازار تا انتخابات زودهنگام تیرماه ادامه دارد و امیدواریم این شرایط خوب محدود به یک ماه باقی‌مانده نشود.
۴ تصمیم جدید دولت برای بازار سرمایه
در جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت و با حضور سرپرست ریاست جمهوری، ۴ تصمیم در جهت کمک برای سودآوری بهتر در بازار سرمایه اتخاذ شد؛ نظارت بیشتر برای کنترل‌های قانونی نرخ سود بانکی که قرار شد رئیس بانک مرکزی در ابلاغیه جدیدی این موضوع را پیگیری کند. نکته دوم، برخی معافیت‌های مالیاتی بود که دولت در بخش دوم لایحه خود به مجلس ارسال کرد و سازمان برنامه موظف شد تا پذیرش بار مالی مصوبه مجلس را به شورای نگهبان اعلام کند. موضوع سوم مربوط به نارضایتی ابلاغیه نرخ پالایشگاهی بود که دستور داده شد وزارت نفت بررسی کند و تجدیدنظری در این زمینه در دستور کار قرار دهد.
محور چهارم نیز مسئله خودروسازی بود که با موافقت وزارت صمت مقرر شد در راستای رسیدن وضعیت دو خودروساز بزرگ کشور به ثبات در بازار سرمایه، تجدید ارزیابی آنها در دستور کار قرار گیرد.
در همین راستا خاندوزی گفت: با موافقت وزارت صمت قرار بر این شد که مصوبه لازم برای تجدید ارزیابی خودروسازان در شورای عالی هماهنگی اقتصادی، از طریق یک مصوبه قانونی اجرایی شود تا وضعیت خروج دو خودروساز اصلی کشور در بازار سرمایه از حالت شک و تردید دربیاید.
رئیس بانک مرکزی با بیان اینکه منفی بودن بورس جای بحث دارد، اظهار داشت: آیا این موضوع مثلاً به انتشار اوراق ۳۰ درصدی در اسفند ربط دارد؟ بازار سرمایه ماه‌ها است منفی است، هدف ما کمک به بورس است و نمی‌خواهیم سیاست‌های بانک مرکزی مخل بازار سرمایه باشد.
وی همچنین در ادامه افزود: سیاست‌های تثبیتی ما منجر به کاهش تورم و تثبیت می‌شود، اما بازار سرمایه باید ورود کند و مجموع عوامل تاثیرگذار بر تغییراتش را ببینید.
لازم به ذکر است؛ ارزش معاملات در بازار سرمایه که در روزهای ابتدایی سال جدید اعدادی فراتر از هفت هزار میلیارد تومان را ثبت کرده بود، هم اکنون به زیر سه هزار میلیارد تومان رسیده که مشخصا نشان از خروج پول از این بازار دارد و یکی از دلایلی است که اجازه نمی‌دهد تا مثبت‌های بازار ماندگار شوند.
همراهی دولت با سازمان بورس
همچنین مجید عشقی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به همراهی دولت با سازمان بورس برای رفع چالش‌های حاکم بر بازار سرمایه اعلام کرد: افزایش نرخ بهره به ۴۰ درصد، دریافت نرخ ارز نیمایی از شرکت‌ها و صدور برخی از دستورالعمل‌ها در حوزه‌هایی مانند پالایشگاه‌ها از جمله مسائلی است که در جلسه با دولت مورد بحث قرار گرفت.
وی با اعتقاد به این که بازار از پتانسیل لازم برای رشد برخوردار است، اما این امر نیازمند اتخاذ برخی از تصمیمات اساسی خواهد بود، ادامه داد: اتفاقات رخ داده در چند روز اخیر باعث شد تا دولت درصدد اجرای برنامه‌های مدنظر خود به صورت فشرده و در برهه زمانی۴۰ روزه باشد.
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با اعلام این که جلسه‌ای در نهاد ریاست جمهوری برگزار شد و نکات مدنظر و تاثیرگذار بر بازار به صورت کامل مطرح شد، گفت: افزایش نرخ بهره به ۴۰ درصد، دریافت نرخ ارز نیمایی از شرکت‌ها و صدور برخی از دستورالعمل‌ها در حوزه‌هایی مانند پالایشگاه‌ها از جمله مسائلی است که در جلسه اخیر مورد بحث قرار گرفت.
عشقی، بررسی چالش‌های بازار سرمایه از جمله نرخ سود را هدف اصلی تشکیل جلسه با مدیران عامل هلدینگ‌های بزرگ بازار سرمایه عنوان کرد و ادامه داد: در چند وقت گذشته سازمان بورس تاکید زیادی را به بانک مرکزی برای انجام برخی اقدامات داشت که در این راستا نیز پیشنهادات مختلفی ارائه شده است.
وی با تاکید بر بالا بودن نرخ بهره گفت: نرخ بهره بانکی موثر به رقمی حدود ۳۲ درصد رسیده که باعث افزایش در نرخ تامین مالی بنگاه‌ها هم از بازار پول و هم از بازار سرمایه شده است.
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار به اجرای برخی از برنامه‌‌ریزی‌ها در حوزه بازار سهام اشاره کرد و گفت: باید در این زمینه هماهنگی‌های لازم انجام شود تا در صورت اصلاح نرخ بهره و دستورالعمل خوراک پالایشگاه‌ها زمینه خروج بازار از شرایط فعلی فراهم شود.
دلایل نابسامانی بورس
اولین نکته‌ای که به اعتقاد کارشناسان، تأثیر بسزایی در وضعیت این روزهای بورس دارد، سیاست‌های پولی و بانکی انقباضی به-خصوص افزایش نرخ بهره بانکی است، به طور طبیعی وقتی نرخ بهره بانکی (یا به بیانی دیگر سود بدون ریسک) به ۳۰ درصد و حتی طبق برخی اخبار (که البته به طور رسمی تأیید نشده‌اند) به بیش از ۳۰ درصد می‌رسد، درواقع کف p به E بازار را به حدود ۳ می‌رساند. گفتنی است در چنین شرایطی وقتی p به E میانگین بازار حدود ۶، ۷ واحد است، طبیعتاً بازار سرمایه در برابر یکی از رقبای خود که بازار پول است، جذابیت‌های خود را از دست می‌دهد و همین امر موجب خروج پول از بازار سرمایه می‌شود.
در همین باره بانک مرکزی با انتشار خبری مبنی بر رعایت نرخ سود سپرده‌های کوتاه مدت از سوی بانک‌ها، آنها را تهدید کرد که چنانچه در چارچوب قونین کار نکند، حتما مورد بازخواست قرار گرفته و تنبیه می‌شوند.
نکته دیگری که توسط برخی از کارشناسان مطرح می‌شود، عرضه اوراق‌های دولتی در بازار سهام است که منجر به ایجاد فشار فروش توسط صندوق‌ها برای خرید این اوراق می‌شود، البته بررسی آمارها نشان می‌دهد از ۳۵ هزار میلیارد اوراقی که توسط بانک مرکزی از ابتدای امسال منتشر شده است، تنها حدود دو هزار میلیارد تومان آن فروش رفته که نشان از عمق رکود ایجاد شده در بازار سهام دارد.
دیگر دلیلی که جزو دلایل فاندامنتال ریزش بازار مطرح می‌شود، کاهش حاشیه سود شرکت‌های بازار سرمایه است، طبق آمار رسمی و همچنین بررسی‌های صورت گرفته به طور میانگین سودسازی شرکت‌های بورسی در اثر تصمیمات دولت و مفاد منتشره در بودجه از ۳۰ درصد هم اکنون به محدوده ۱۵ درصد رسیده که این امر نیز از جذابیت‌های این بازار کاسته است. کارشناسان دلیل این اتفاق را عمدتاً به افزایش هزینه‌های تولید متأثر از سیاست‌های مالی دولت و به‌خصوص افزایش نرخ بهره (که هزینه تأمین سرمایه را برای شرکت‌ها افزایش داده) مربوط می‌دانند.
لذا با توجه به وعده‌های خاندوزی در نشست خبری خود به نظر می‌رسد که دولت با استخراج مشکلات بازار سرمایه تمهیداتی را در نظر گرفته که برخی از این مشکلات را کمرنگ کند و جانی دوباره به بازار سهام بدمد. اما اینکه این روند صعودی تا انتخابات است و یا بعد انتخابات نیز ادامه دارد، نیازمند زمان و سیاست‌های اعلامی از سوی رئیس جمهوری جدید خواهد بود.
انتخابات ریاست جمهوری بورس را متحول می‌کند؟
یک کارشناس بازار سرمایه گفت: بانک مرکزی درصدد مداخله در بازارهای بدهی از طریق بازارگردانی است و از سوی دیگر نیز تمایل دارد که در نقش خریدار ظاهر شود که نرخ‌ها کاهشی شود که این اقدامات می‌تواند ما را به آینده بورس حداقل تا قبل از انتخابات امیدوار کند.
بهنام صمدی درخصوص متغییرهای مختلف و تاثیرگذار بر بورس گفت: تلاش‌هایی در حال انجام است که در صورت وقوع می‌تواند بازار سرمایه را متحول کند؛ یکی از این اقدامات، پیگیری جدی بانک مرکزی درخصوص کنترل نرخ بهره بانک‌ها است؛ اخطار جدی که شنیده‌ها حاکی از آن است که سبب رد صلاحیت مدیران برخی بانک‌ها شده است.
صمدی ادامه داد: از سوی دیگر سازمان بورس با تماس با تمام شرکت‌های سبدگردانی و نهادهای مالی اعلام کرد که اجازه ندارند سود بالای ۳۰ درصد را برای صندوق‌های درآمد ثابت خود تبلیغ کنند! حتی سازمان بورس اعلام کرد که اگر نرخ اخزا بالای ۳۸ درصد برود، معاملات آن باطل خواهد شد.
وی همچنین افزود:این نرخ در همه‌جای دنیا مبنای نرخ بهره کوتاه‌مدت قرار می‌گیرد و افت آن تاثیر بسزایی بر رشد بازار سرمایه دارد.
صمدی خاطرنشان کرد: نرخ بهره بالا فقط تاثیر منفی بر بازار سرمایه نداشته و به کل اقتصاد کشور آسیب می‌رساند، به طوری که تولید دیگر به هیچ وجه توجیه نخواهد داشت. در کنار کنترل و مدیریت نرخ بهره شاهد این بودیم که نرخ ارز نیما نیز وارد کانال ۴۲ هزار تومان شد.
این کارشناس بازار سرمایه به نرخ خوراک پالایشی‌ها نیز اشاره کرد و گفت: به علاوه مطالب بالا، جلسه مخبر با رئیس سازمان بورس درخصوص اصلاح دستورالعمل نرخ خوراک پالایشی‌ها برگزار شد که احتمالا نتایج مثبتی خروجی آن جلسه است.
صمدی آخرین پارامتر تاثیرگذار بر بورس که زمزمه‌های آن به گوش می‌رسد، گفت: مدیر نظارت بر بازارهای اولیه سازمان بورس اعلام کرد که اگر افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها ۳ ساله شود، افزایش سرمایه ایران خودرو و سایپا به سرعت در دستور کار قرار خواهد گرفت.
این کارشناس بازار سرمایه در پایان افزود: به نظر می‌رسد فضایی در حال ایجاد است که بازار سرمایه سراسر سبزی را حداقل تا انتخابات شاهد باشیم؛ البته امیدوار به این که این صحبت‌ها و تصمیمات جامه عمل بپوشاند و فقط در حد حرف باقی نماند.
