موانع تولید فولاد سبز زیر ذره‌‌‌بین «خانمان»
«فولاد پاک» تکنولوژی می‌خواهد
زهرا پیربداقی
از آنجا که تولید فولاد بدون توجه به محیطزیست آثار مخربی به دنبال خواهد داشت، کشورهای توسعه‌یافته گام‌های بلندی در این مسیر برداشته‌اند. در حال حاضر اتحادیه اروپا از پیشرفته‌ترین نوآوری تولید فولاد بدون کربن برخوردار است. همچنین کشور چین قصد دارد تا سال 2030، 90 درصد فولاد خود را بدون کربن تولید کند. در ایران به علت برخورداری از نعمت گاز سالانه 30 میلیون تن فولاد به روش کوره قوس الکتریکی تولید میشود.
واکاوی آمار نشان می‌دهد تولید فولاد از طریق کوره قوس الکتریکی کمتر از 1.2 تن دی اکسید کربن به ازای هر تن فولاد منتشر می‌کند. بنابراین می‌توان گفت ایران در این مسیر یک گام برداشته اما کافی نیست؛ چرا که بسیاری از واحدهای فولادی بدون در نظر گرفتن آمایش سرزمین ایجاد شده‌‌‌اند و به محیطزیست آسیب بسیار وارد کرده‌‌‌اند. از سوی دیگر حرکت در این مسیر نیازمند به روزرسانی تجهیزات و ماشینآلات است و از آنجایی که در تحریم به سر می‌بریم، دسترسی به آن دشوار خواهد بود. با توجه به اینکه طی 30 سال آینده روش‌های سنتی تولید فولاد منسوخ خواهد شد، دولت باید با ارائه مشوق و تسهیلات به تولیدکنندگان، مسیر تولید فولاد سبز را هموار کند تا در آینده در بازارهای صادراتی حرفی برای گفتن داشته باشیم. در این شماره «خانمان» به بررسی موانع تولید فولاد سبز پرداخته است که در ادامه می‌خوانید.
فرآیند تولید باید پاکسازی شود
در همین زمینه احمد دنیانور، عضو هیئت رئیسه انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران به «خانمان» گفت: فولاد نمی‌تواند بدون کربن باشد بالاخره کربن عنصری است که در ساخت فولاد نقش‌‌‌آفرین است. به طور مثال در ساخت موتور خودروها مجبور هستیم از فلز کربن‌‌‌دار استفاده کنیم. اگر از فولادسازی بدون کربن می‌گوییم، منظور کربنی است که در فرآیند تولید فولاد در محیطزیست آزاد میشود نه کربنی که به عنوان عنصر شیمیایی باید در بعضی از سازه‌‌‌ها وجود داشته باشد.
صنعتی جوان و بدون تجهیزات
وی تاکید کرد: با توجه به اینکه صنعت فولاد ایران عمر طولانی ندارد، صنعتی جوان محسوب میشود. تولید فولاد طی 40 سال گذشته از 400 هزار تن به 40 میلیون تن رسیده و این درحالی است که در تحریم به سر می‌بریم و تامین ماشینآلات و تجهیزات به سختی امکان‌‌‌پذیر است. از آنجایی که تجهیزات به‌‌‌روز در تولید فولاد سبز نقش کلیدی دارد، با چالش جدی روبه‌‌‌رو خواهیم بود. طبیعتا بسیاری از این شرکت‌‌‌ها در تامین تجهیزات جدید و به‌‌‌خصوص نو با ما همکاری نخواهند کرد و این مانع موجب میشود دست فولادیها از دسترسی به تجهیزات مدرن، که مهره اصلی تولید فولاد سبز است، کوتاه شود.
عضو هیئت رئیسه انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران با بیان اینکه دستیابی به فولاد سبز دست نیافتنی نیست، گفت: طرحی الزامی است که باید در تمام کشورها اجرا شود. اگر چه برای ایران به علت محدودیت‌هایی که با آن مواجه است، هزینه‌‌‌بر و زمانبر خواهد بود، اما محقق خواهد شد.
فولادیها باید مدرنیزه شوند
دنیانور با بیان اینکه براساس تصمیمات جهانی تا 2060 فرآیند تولید فولاد باید بدون کربن باشد گفت: کمبود انرژی فولادیها در زمستان و تابستان به بحرانی تبدیل شده که خسارت و آسیب وسیعی به خط تولید وارد کرده است. به این ترتیب فولادیها ناچارند به سمت مدرنیزه کردن تولید فولاد پیش بروند.
عضو هیئت رئیسه انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران اظهارکرد: در توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر پیشرفت چندانی نداشتیم. عدم توجه به ظرفیت‌های این بخش موجب شده علاوه بر اینکه با کمبود برق مواجه باشیم، سوخت فسیلی هم هدر برود. ناگفته نماند جایگزین کردن انرژی تجدیدپذیر به جای سوخت‌‌‌های فسیلی هزینه‌‌‌بر است و قیمت تمام‌شده آن پایین نیست. بنابراین تأمین منابع مالی از جمله چالش‌های پیشرو در این مسیر به شمار می‌رود.
وی گفت: هنوز در صنعت فولاد اقدام سازنده‌‌‌ای با هدف صیانت از محیطزیست و کاهش آلایندگی به‌ویژه در مدیریت کربن انجام نشده است، این در حالی است که توسعه پایدار در حوزه محیطزیست یک مسیر اجتناب‌‌‌ناپذیر است که باید رفت.
پروژه‌ای غیرممکن در اسفراین
دنیانور در پاسخ به این سوال که مجتمع فولاد اسفراین موفق در به‌‌‌کارگیری انرژی خورشیدی در تولید فولاد میشود، گفت: اگر این مجتمع بخواهد 30 مگاوات برق مصرفی خود را از طریق انرژی تجدیدپذیر تامین کند نیازمند سرمایه‌‌‌گذاری وسیعی است. بنابراین این شرکت فقط می‌تواند در حد مصارف کارگاهی از انرژی خورشیدی بهره گیرد و بعید است توانایی تامین منابع مالی این پروژه را داشته باشد.
دورزدن تحریم
دنیانور افزود: کشورهای در حال توسعه تا سال 2060 فرصت دارند فولاد سبز تولید کنند، اما از آنجایی که ایران در تحریم است و کشورهای غربی تکنولوژی جدید را اختیارمان نخواهند گذاشت، می‌توان از راههای دیگر نظیر سرمایه‌‌‌گذاری کشور چین در ایران این کاستی را برطرف کرد.
وی تاکید کرد: نقش سیاست‌گذاری‌‌‌های دولت در تولید فولاد سبز کلیدی است، چرا که از سویی می‌تواند برای شرکت‌هایی که در این مسیر پیشرو هستند، مشوق‌هایی نظیر کاهش مالیات در نظر بگیرد. از سوی دیگر با ارائه تسهیلات توسط بانک‌‌‌ها در تامین تجهیزات به فولادیها کمک کند. همچنین باید راههای ورود سرمایه‌گذاران خارجی را به کشور تسهیل کند تا بتوان از تجربیات و تجهیزات آنها در تولید فولاد سبز بهره گرفت.
دانشگاه‌‌‌ها بازوی علمی فولاد
عضو هیئت رئیسه انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران اظهار کرد: شرکت‌های بزرگ تولید فولاد در دو دهه اخیر با رشد فزاینده‌ای روبه رو بودند و در کوتاه مدت توانستند قسمتی از نیازهای کشور را تامین کنند، اما از آسیب‌های زیست‌‌‌محیطی این کارخانجات غافل بودیم که با حرکت در مسیر تولید فولاد سبز می‌توان این ضعف را برطرف کرد. در حال حاضر بسیاری از واحدهای دانشگاهی، پژوهش‌‌‌ها و مطالعات زیادی روی چگونگی کاهش کربن در فرآیند تولید فولاد انجام داده‌اند. امید است که تحقیقات آنها به ثمر برسد.
صادرات شرطی میشود؟
وی تاکید کرد: در صورتی که تمام کشورها تا سال 2060 به فولاد سبز دست پیدا کنند، صادرات فولاد با شرایط جدید امکان‌‌‌پذیر خواهد بود. بنابراین باید تمهیداتی اندیشیده شود تا تولید فولاد در مسیر سبز قرار گیرد.
روند پاکسازی در آن سوی مرزها
عضو هیئت رئیسه انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران تصریح کرد: کشورهای غربی با اجرای قوانین سخت‌گیرانه در حفاظت از محیط زیست توانسته‌اند در مسیر تولید فولاد سبز به موفقیت‌هایی دست پیدا کنند؛ به طوری که تجهیزات و ماشینآلات قدیمی خود را به کشورهای جهان سومی صادر کردند.
واکاوی آمار نشان می‌دهد تولید فولاد از طریق کوره قوس الکتریکی کمتر از 1.2 تن دی اکسید کربن به ازای هر تن فولاد منتشر می‌کند. بنابراین می‌توان گفت ایران در این مسیر یک گام برداشته اما کافی نیست؛ چرا که بسیاری از واحدهای فولادی بدون در نظر گرفتن آمایش سرزمین ایجاد شده‌‌‌اند و به محیطزیست آسیب بسیار وارد کرده‌‌‌اند. از سوی دیگر حرکت در این مسیر نیازمند به روزرسانی تجهیزات و ماشینآلات است و از آنجایی که در تحریم به سر می‌بریم، دسترسی به آن دشوار خواهد بود. با توجه به اینکه طی 30 سال آینده روش‌های سنتی تولید فولاد منسوخ خواهد شد، دولت باید با ارائه مشوق و تسهیلات به تولیدکنندگان، مسیر تولید فولاد سبز را هموار کند تا در آینده در بازارهای صادراتی حرفی برای گفتن داشته باشیم. در این شماره «خانمان» به بررسی موانع تولید فولاد سبز پرداخته است که در ادامه می‌خوانید.
فرآیند تولید باید پاکسازی شود
در همین زمینه احمد دنیانور، عضو هیئت رئیسه انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران به «خانمان» گفت: فولاد نمی‌تواند بدون کربن باشد بالاخره کربن عنصری است که در ساخت فولاد نقش‌‌‌آفرین است. به طور مثال در ساخت موتور خودروها مجبور هستیم از فلز کربن‌‌‌دار استفاده کنیم. اگر از فولادسازی بدون کربن می‌گوییم، منظور کربنی است که در فرآیند تولید فولاد در محیطزیست آزاد میشود نه کربنی که به عنوان عنصر شیمیایی باید در بعضی از سازه‌‌‌ها وجود داشته باشد.
صنعتی جوان و بدون تجهیزات
وی تاکید کرد: با توجه به اینکه صنعت فولاد ایران عمر طولانی ندارد، صنعتی جوان محسوب میشود. تولید فولاد طی 40 سال گذشته از 400 هزار تن به 40 میلیون تن رسیده و این درحالی است که در تحریم به سر می‌بریم و تامین ماشینآلات و تجهیزات به سختی امکان‌‌‌پذیر است. از آنجایی که تجهیزات به‌‌‌روز در تولید فولاد سبز نقش کلیدی دارد، با چالش جدی روبه‌‌‌رو خواهیم بود. طبیعتا بسیاری از این شرکت‌‌‌ها در تامین تجهیزات جدید و به‌‌‌خصوص نو با ما همکاری نخواهند کرد و این مانع موجب میشود دست فولادیها از دسترسی به تجهیزات مدرن، که مهره اصلی تولید فولاد سبز است، کوتاه شود.
عضو هیئت رئیسه انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران با بیان اینکه دستیابی به فولاد سبز دست نیافتنی نیست، گفت: طرحی الزامی است که باید در تمام کشورها اجرا شود. اگر چه برای ایران به علت محدودیت‌هایی که با آن مواجه است، هزینه‌‌‌بر و زمانبر خواهد بود، اما محقق خواهد شد.
فولادیها باید مدرنیزه شوند
دنیانور با بیان اینکه براساس تصمیمات جهانی تا 2060 فرآیند تولید فولاد باید بدون کربن باشد گفت: کمبود انرژی فولادیها در زمستان و تابستان به بحرانی تبدیل شده که خسارت و آسیب وسیعی به خط تولید وارد کرده است. به این ترتیب فولادیها ناچارند به سمت مدرنیزه کردن تولید فولاد پیش بروند.
عضو هیئت رئیسه انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران اظهارکرد: در توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر پیشرفت چندانی نداشتیم. عدم توجه به ظرفیت‌های این بخش موجب شده علاوه بر اینکه با کمبود برق مواجه باشیم، سوخت فسیلی هم هدر برود. ناگفته نماند جایگزین کردن انرژی تجدیدپذیر به جای سوخت‌‌‌های فسیلی هزینه‌‌‌بر است و قیمت تمام‌شده آن پایین نیست. بنابراین تأمین منابع مالی از جمله چالش‌های پیشرو در این مسیر به شمار می‌رود.
وی گفت: هنوز در صنعت فولاد اقدام سازنده‌‌‌ای با هدف صیانت از محیطزیست و کاهش آلایندگی به‌ویژه در مدیریت کربن انجام نشده است، این در حالی است که توسعه پایدار در حوزه محیطزیست یک مسیر اجتناب‌‌‌ناپذیر است که باید رفت.
پروژه‌ای غیرممکن در اسفراین
دنیانور در پاسخ به این سوال که مجتمع فولاد اسفراین موفق در به‌‌‌کارگیری انرژی خورشیدی در تولید فولاد میشود، گفت: اگر این مجتمع بخواهد 30 مگاوات برق مصرفی خود را از طریق انرژی تجدیدپذیر تامین کند نیازمند سرمایه‌‌‌گذاری وسیعی است. بنابراین این شرکت فقط می‌تواند در حد مصارف کارگاهی از انرژی خورشیدی بهره گیرد و بعید است توانایی تامین منابع مالی این پروژه را داشته باشد.
دورزدن تحریم
دنیانور افزود: کشورهای در حال توسعه تا سال 2060 فرصت دارند فولاد سبز تولید کنند، اما از آنجایی که ایران در تحریم است و کشورهای غربی تکنولوژی جدید را اختیارمان نخواهند گذاشت، می‌توان از راههای دیگر نظیر سرمایه‌‌‌گذاری کشور چین در ایران این کاستی را برطرف کرد.
وی تاکید کرد: نقش سیاست‌گذاری‌‌‌های دولت در تولید فولاد سبز کلیدی است، چرا که از سویی می‌تواند برای شرکت‌هایی که در این مسیر پیشرو هستند، مشوق‌هایی نظیر کاهش مالیات در نظر بگیرد. از سوی دیگر با ارائه تسهیلات توسط بانک‌‌‌ها در تامین تجهیزات به فولادیها کمک کند. همچنین باید راههای ورود سرمایه‌گذاران خارجی را به کشور تسهیل کند تا بتوان از تجربیات و تجهیزات آنها در تولید فولاد سبز بهره گرفت.
دانشگاه‌‌‌ها بازوی علمی فولاد
عضو هیئت رئیسه انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران اظهار کرد: شرکت‌های بزرگ تولید فولاد در دو دهه اخیر با رشد فزاینده‌ای روبه رو بودند و در کوتاه مدت توانستند قسمتی از نیازهای کشور را تامین کنند، اما از آسیب‌های زیست‌‌‌محیطی این کارخانجات غافل بودیم که با حرکت در مسیر تولید فولاد سبز می‌توان این ضعف را برطرف کرد. در حال حاضر بسیاری از واحدهای دانشگاهی، پژوهش‌‌‌ها و مطالعات زیادی روی چگونگی کاهش کربن در فرآیند تولید فولاد انجام داده‌اند. امید است که تحقیقات آنها به ثمر برسد.
صادرات شرطی میشود؟
وی تاکید کرد: در صورتی که تمام کشورها تا سال 2060 به فولاد سبز دست پیدا کنند، صادرات فولاد با شرایط جدید امکان‌‌‌پذیر خواهد بود. بنابراین باید تمهیداتی اندیشیده شود تا تولید فولاد در مسیر سبز قرار گیرد.
روند پاکسازی در آن سوی مرزها
عضو هیئت رئیسه انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران تصریح کرد: کشورهای غربی با اجرای قوانین سخت‌گیرانه در حفاظت از محیط زیست توانسته‌اند در مسیر تولید فولاد سبز به موفقیت‌هایی دست پیدا کنند؛ به طوری که تجهیزات و ماشینآلات قدیمی خود را به کشورهای جهان سومی صادر کردند.
