تنظیم عرضه مسکن با نوسازی بافت فرسوده

تنظیم عرضه مسکن با نوسازی بافت فرسوده

بهسازی بافت فرسوده را می‌توان یکی از بهترین راه‌ها برای افزایش تولید مسکن و تنظیم‌گری بازار مسکن دانست. موضوعی که متأسفانه هر بار در پس برنامه‌های بزرگ و عمدتاً ناکارآمد دولت‌‎ها مورد غفلت واقع می‌شود، در حالی ‌که می‌تواند بخش زیادی از معضل موجود را پوشش دهد.
این اقدام از چند جهت صرفه اقتصادی دارد و می‌تواند به موازات برنامه‌هایی مثل ساخت چند میلیون مسکن و یا مسکن مهر، گره‌گشا باشد. اول اینکه در این رویکرد نه‌تنها نیازی به شهرسازی مجدد و ساخت امکانات شهری نیست، بلکه عموما نیازی به توسعه فضای شهری هم وجود ندارد. به هر حال بخش زیادی از متقاضیان مسکن را جوانان تشکیل می‌‎دهند که این اقدام می‌تواند تا حدی نیازهای آنها را رفع کند. 
دوم اینکه ساخت‌‌‌‌‌‌‌‌وساز روی بافت فرسوده و یا بازسازی، باید با رعایت اصول کامل شهرسازی و معماری همخوان باشد. متأسفانه تراکم‌‎فروشی بدون نظارت سبب بروز برخی آسیب‌ها و آفت‌های فرهنگی شده است که برای جلوگیری از این موضوع، شهرداری‌ها در اعطای مجوز بازسازی و یا تراکم باید اقتضائات هر منطقه را به خوبی بررسی کنند.
مسئله دیگر اینکه این برنامه در ایمن‌سازی شهر نیز نقش اساسی دارد. به هر حال ایران، سرزمینی زلزله‌خیز است که اگر ایمنی لازم در ساخت‌‌‌‌‌‌‌‌وسازها لحاظ نشود، دوری نیست که با یک بلای طبیعی، مصیبتی بزرگ حادث شود.

 همراهی و همکاری نظام بانکی
موضوع مهم دیگر، همراهی و همکاری نظام بانکی برای تأمین زنجیره پولی و مالی این برنامه است که البته این همکاری تنها در صورتی محقق می‌شود که بانک هم به لحاظ قانونی خود را موظف به تأمین سرمایه با اعطای وام و تسهیلات بلندمدت و کافی بداند و هم به نقش اجتماعی خود واقف و ایفای آن را ضروری بداند. موضوعی که تاکنون در این چهار دهه محقق نشده و بانک‌ها به جز بانک مسکن که آن هم در حد مطلوب نبوده، هیچ همکاری با برنامه‌های دولت در بخش مسکن نداشته‌اند. عموماً نیز اگر تسهیلات پرداخت کرده‌اند، هم بروکرارسی به شدت فرسایشی بوده، هم مبلغ بسیار اندک و هم بازپرداخت‌ها با سود بالا بوده است.

 همراهی شهرداری‌‎ها
موضوع دیگر همراهی شهرداری‌‎ها است. متأسفانه شهرداری‌ها هم بروکراسی اداری پیچیده دارند و هم رفتار حرفه‌ای و نظام‌‎مندی در ساختار خود ندارند و همچنان در بسیاری از آنها روابط بر ضوابط مقدم است. از طرفی، عملاً هیچ نظارتی هم بر عملکرد شهرداری نیست و این نهادها با مشکلاتی از جمله طولانی بودن فرایندها، موازی‌کاری، اهمال و برخورد غیرحرفه‌ای و حتی تعارض منافع با مالکان مواجه هستند.
به هر حال، با توجه به وجود نزدیک به ۱۷۰ هزار هکتار بافت ناکارآمد شهری و دو میلیون و ۷۰۰ هزار بنای ناپایدار در این بافت، این اقدام یعنی بهسازی، نوسازی، بازسازی و تراکم‌دهی منطقی یک اجبار مطلوب است.

 بسته تشویقی ۱۹بندی 
در همین رابطه، پیشتر محمد آیینی، مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری از رشد ۲۰۰ درصدی صدور پروانه ساخت در بافت فرسوده تهران خبر داده و گفته بود: با اجرای بسته تشویقی ۱۹بندی انتظار جهش در بافت‌های فرسوده را داریم و برای اولین بار برای مرمت و مقاوم‌سازی واحدهای مسکونی معادل ۸۰ درصد تسهیلات ساخت ارایه می‌شود. موضوع آخر اما خود مصرف‌کننده نهایی است. دولت باید با ارائه تسهیلات و مشوق‌هایی مطلوب، صاحبان و مالکان بافت‌های فرسوده را به بهسازی و نوسازی ترغیبل و تشویق کنند. این سیاست‌های تشویقی می‌تواند از صدور مجوز در کوتاه‌‌‌‌‌‌‌‌ترین زمان و با کمترین هزینه تا اعطای وام قرض‌الحسنه با بازپرداخت‌های بلندمدت.
مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری در همین رابطه گفته بود: در این بافت‌ها برای اولین بار و با تصویب شورای‌ پول و اعتبار برای مرمت و مقاوم‌سازی واحدهای مسکونی معادل ۸۰ درصد هزینه ساخت، تسهیلات ارائه می‌شود؛ همچنین بر اساس مصوبه ستاد ملی، باید وزارت میراث ‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با همکاری استانداری‌ها ضوابط تعیین حریم را ظرف سه ماه مشخص و آن را به شورای ‌عالی معماری و شهرسازی ارسال کنند که این کار در استان‌ها انجام نشده و پیشنهادم این است که هر چه زودتر این ضوابط و نقشه‌های تعدیل حرایم غیرضروری در بافت‌های تاریخی را تعیین و ارسال کنند.