نگاهی به روند معاملات بازار سرمایه در سالی که گذشت، نشان می‌دهد، شاخص کل بورس از ۵ فروردین سال ۱۴۰۲ تا ۳۰ آذر ماه حدود ۱۰.۶ درصد رشد داشته  و این سرمایه‌گذاری در بازه زمانی یادشده با بازدهی معقولی همراه بوده است. شاخص کل بورس که در ابتدای سال ۱۴۰۲ به یک میلیون و ۹۸۸ هزار واحد رسیده بود، تا اواسط اردیبهشت ماه رشد خوبی داشت و تا ابتدای خرداد به ۲.۶ میلیون واحد نیز رسید، اما این روند تا انتهای مرداد با کاهش روبه‌رو شد و به کمتر از یک میلیون و ۹۴۰ واحد رسید. 
در ادامه سهامداران ماه‌‌های شهریور و مهر را با روند صعودی در معاملات  پشت سر گذاشتند و حتی در آذر ماه نیز سود خوبی کسب کردند. اما در بهمن 1402، شاخص کل بورس تهران بیش از 4 درصد و شاخص هم‌وزن بیش از 3 درصد افت کرد. با ادامه این روند نزولی، شاخص کل در پایان اسفند بیش از ۱۰۰ هزار واحد پایین‌تر از فروردین ۱۴۰۲ قرار گرفت.

 تکرار یک تجربه تلخ
از اسفند ماه ۹۷ تا مرداد سال ۹۹، بازار بورس در شرایط صعودی به سر می‌برد و سود قابل توجهی به فعالان این بازار می‌داد، اما سقوط ناگهانی بورس در مرداد ۹۹ زیان سنگینی به مردم وارد کرد. این سقوط به حدی بود که بخش بزرگی از سرمایه‌گذاران از این بازار خارج شدند و تا امروز به آن بازنگشته‌اند.

 دست دولت در جیب سهامداران
مصطفی صفاری، کارشناس بازار سرمایه با اشاره به روند مثبت معاملات در هفته‌های نخست سال، به سرانه گفت: از زمانی که دولت تصمیم گرفت دست به جیب سهامداران کند، نگرانی از آینده بازار اعتماد را از سرمایه‌گذاران بورسی گرفت و خروج سرمایه از تالار شیشه‌ای آغاز شد. این روند نزولی از نیمه اردیبهشت به بعد به حدی بود که عملا شاخص کل، سومین نزول کل تاریخ بازار سرمایه را به ثبت رساند. سقوطی که به دنبال افزایش ناگهانی و نهان نرخ خوراک گاز شرکت‌های پتروپالایشی اتفاق افتاد.

 بانک مرکزی، مقصر روند نزولی بورس
همچنین مهدی رباطی، مدیر کارگزاری اعتبار تابان به اقتصادآنلاین گفت: سیاستی‌هایی که بانک مرکزی اتخاذ کرده، عامل اصلی نزول بازار در سال ۱۴۰۲ بوده‌ است. اعتباری که بخش عمده بازار سرمایه را تشکیل می‌داد، به طور دائم در حال گردش بوده و بخش عمده‌ای از معاملات بازار سرمایه را تشکیل می‌داد، به یک‌‌باره و بدون هیچ توجیهی از بین رفت. قاعدتا ارزش پایین معاملات را می‌توان یکی از خروجی‌های این اقدام تلقی کرد. پارامتری که به گفته اکثر کارشناسان، نقش کلیدی را در تصمیمات معامله‌‌گران ایفا می‌کند.
وی به نامه کانون کارگزاران به مجید عشقی واکنش نشان داد و گفت: مسئله کاهش یا توقف تخصیص اعتبار به کارگزاران موضوع جدیدی نیست و جای سوال است که چرا اکنون کانون کارگزاران به این مسئله واکنش نشان داده است. این اتفاق از ابتدا سال جاری رقم خورده و کارگزاری‌ها نهایتا توانستند ۲۵ درصد از ظرفیت قانونی خود را دریافت کنند.
رباطی درخصوص چرایی این اقدامات گفت: کارگزاری‌ها کم‌‌ریسک‌ترین مشتری‌های بانک‌های تجاری هستند و قاعدتا هیچ بانکی تمایل به از دست دادن چنین مشتری‌هایی را ندارد. با پیگیری‌های انجام شده، متوجه شدیم این دستور از خود بانک مرکزی ابلاغ شده است؛ دستوری که هیچ توضیحی پس آن نهفته نیست و هم کارگزاری‌ها، هم بانک‌ها و هم کلیت بازار سرمایه را متضرر می‌کند.

 سالی پرنوسان و پرابهام
در ادامه سهیلا نقی‌‌پور، کارشناس بازار سرمایه بیان کرد: با مرور ساده ماه‌ها و هفته‌های سپری شده در طی سال‌، آن چیزی که می‌توانیم از شرایط و حال هوای بازار بورس بگوییم، این است که سرمایه‌گذاران با یک فضای پر نوسان، چالش برانگیز، نابسامان و پر ابهام روبه‌‌رو بودند؛ شرایطی کاملا نامتعادل که هر روز آن برای فعالان بازار با چالش‌های متعددی همراه بود.
این کارشناس بازار سرمایه تصریح کرد: در ابتدای سال شاخص کل بورس با رشد قابل توجه همراه شد و بازار تا اواسط اردیبهشت ماه شرایط خوبی را سپری می‌کرد، اما ناگهان با شرایط کاملا متفاوت و سخت روبه‌‌رو شد؛ شرایطی که با آن درگیر بوده و روند نزولی و نامتعادلی را به وجود آورد.
وی بیان کرد: حوادث سیاسی خارجی و داخلی متعدد، ابهامات اقتصادی، نوسانات نرخ ارز و سیاست‌های انقباضی بانک مرکزی جهت کنترل این نوسانات، انواع و اقسام تصمیمات خلق‌‌الساعه و مداخلات سیاست‌‌گذاران و درنهایت کاهش بی‌سابقه اعتماد مردم به بازار بورس، همگی عواملی بودند که یک شرایط بسیار نامتعادل و ناپایداری را برای بازار بورس به وجود آورد.
این کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با بیدار بورس خاطرنشان کرد: شاید بتوانیم بگوییم سال ۱۴۰۲ یکی از سال‌های پر ریسک و پرابهام بازار سرمایه بوده است؛ البته در مقاطعی با انتشار خبرهایی مثبت، حمایت‌هایی از بازار صورت گرفت و نوساناتی مثبت در چند سهم شاخص‌‌ساز شکل گرفت، اما این اخبار برای تغییر روند نزولی بازار تا به امروز کافی نبودند و نیروهای تقاضای شکل گرفته در بازار، توانایی غلبه بر نیروی عرضه را نداشتند و پس از یک رشد موقت، دوباره اکثر سهم‌های بازار خیلی زود به روند نزولی خود باز می‌گشتند.
وی گفت: نکته قابل تامل در بررسی روند بازار سرمایه در سال ۱۴۰۲ طولانی بودن دوران نزولی و رکودی بازار است که طی آن ماه‌ها و هفته‌ها بازار سرخ‌‌پوش و تنها در چند روز یا نهایت دو هفته  اندکی سبزپوش می‌شد که درواقع می‌توانیم بگوییم دوران رونق بازار در سال جاری بسیار بسیار کوتاه و دوران رکود آن بسیار طولانی بوده است.