علی‌‌‌‌‌‌‌‌رغم گذشت بیش از نیمی از عمر دولت، پیشرفت پروژه‌‌‌‌‌‌‌‌های نهضت ملی مسکن همچنان کند است. 
برخی کارشناسان مسکن معتقدند از آنجایی که الگوی ساخت بیش از ۸۵ درصد پروژه‌‌‌‌‌‌‌‌های این طرح بلندمرتبه‌سازی است، برای سرعت‌‌‌‌‌‌‌‌بخشی به روند ساخت مسکن دولت باید به سراغ واگذاری زمین به مردم و مردمی‌‌‌‌‌‌‌‌سازی مسکن به صورت افقی برود.
یکی از موضوعاتی که در طول دو سال گذشته ذیل اجرای طرح نهضت ملی مسکن بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفته است، الگوی ساخت بلندمرتبه‌‌‌‌‌‌‌‌سازی و تک‌طبقه‌سازی است. 
موافقان و مخالفان هر یک از این دو شیوه ساخت مسکن، استدلال‌هایی را برای نظر خود بیان می‌کنند؛ اما به نظر می‌رسد استدلال موافقان افقی‌‌‌‌‌‌‌‌سازی هم به واقعیت فرهنگ و زیست کشور ما نزدیک‌تر است و هم از نظر اقتصادی در مقایسه با بلندمرتبه‌‌‌‌‌‌‌‌سازی به‌صرفه‌تر است. 
براساس آمار و شواهد موجود، حوزه مسکن طی ۸ سال دولت روحانی تقریبا رها شده بود و بی‌توجهی به این حوزه به بالاترین حد خود رسید. به طوری که باعث شد یک انباشت تقاضا در این حوزه شکل بگیرد. دولت سیزدهم با ارائه طرح نهضت ملی مسکن و وعده ساخت 4 میلیون واحد مسکونی سعی داشته و دارد بخشی از این عقب‌‌‌‌‌‌‌‌ماندگی را جبران کند. 
به گفته دستیار ویژه وزیر راه و شهرسازی و دبیرکارگروه نهضت ملی مسکن، از تعداد 4 میلیون مسکن وعده داده شده، یک میلیون و ۸۰۰ هزار واحد در زمین‌های دولتی به شکل اجاره ۹۹ ساله، ۸۰۰ هزار واحد مسکونی در روستاها، ۸۰۰ هزار واحد مسکونی به‌ شکل خودمالکی و ۶۰۰ هزار واحد در بافت فرسوده احداث می‌شود.

 چرایی ابهام در آمار پیشرفت نهضت ملی مسکن 
در حال حاضر طبق آمارهای وزارت راه و شهرسازی، عملیات ساخت حدود ۲ میلیون و 400 هزار واحد مسکونی آغاز شده است، اما نکته مهم در ارائه این آمار آن است که مشخص نیست این میزان واحد در حال ساخت در چه مرحله‌ای قرار دارند.
هرچند هادی عباسی اصل، معاون مسکن و ساختمان وزیر راه اخیرا اعلام کرده که نزدیک به ۶۴۴ هزار واحد مسکونی با پیشرفت ۳۰ درصدی ساخت مواجه هستند، اما به نظر می‌رسد کندی سرعت ساخت این واحدها و عدم توفیق دولت در پیشرفت موردنظر باعث شده تا آمارها نیز به صورت شفاف بیان نشوند.

 مردمی‌‌‌‌‌‌‌‌سازی ساخت مسکن
در این بین گفته شده، یکی از راه‌حل‌هایی که می‌تواند به کمک دولت بیاید تا عقب‌‌‌‌‌‌‌‌ماندگی کشور در حوزه مسکن را به سرعت جبران کند، مردمی‌‌‌‌‌‌‌‌سازی ساخت مسکن و ساخت واحدهای تک‌‌‌‌‌‌‌‌طبقه ویلایی توسط خود مردم است. 
به گفته کارشناسان، افقی‌‌‌‌‌‌‌‌سازی به واسطه اینکه پیچیدگی‌های موجود در بلندمرتبه‌‌‌‌‌‌‌‌سازی را ندارد، سرعت ساخت مسکن را به مراتب بالاتر می‌برد. این در حالی است که در بلندمرتبه‌‌‌‌‌‌‌‌سازی چالش‌هایی همچون هزینه بیشتر و تکنولوژی پیچیده‌تر برای مقاوم‌‌‌‌‌‌‌‌سازی واحدها و همچنین وابستگی افراد به یکدیگر به دلیل طبقاتی بودن واحدها و توانایی متفاوت افراد برای تکمیل آورده، سرعت ساخت را کند می‌کند.
​​​​​​​
 کمبود زمین، مانع غیرواقعی ویلایی‌‌‌‌‌‌‌‌سازی
با وجود مزایای مادی و معنوی افقی‌‌‌‌‌‌‌‌سازی، مخالفان آن همواره کمبود زمین را به عنوان یکی از موانع اجرای این شیوه بیان می‌کنند.
مخالفت این افراد برای کمبود زمین در حالی است که به گفته حمیدرضا آرامی، دبیر کارگروه عمران و شهرسازی مرکز تحقیقات مجلس، بررسی نواحی شهری و روستایی کشور و پهنه‌‌‌‌‌‌‌‌بندی آنها، نشان می‌دهد، درصد کمی از کشور، به سکونتگاه بدل شده و از ۱۶۵ میلیون هکتار وسعت کشور تنها یک میلیون هکتار سهم اراضی شهری و روستایی است.
علاوه بر این، به گفته این کارشناس شهرسازی، تحقیقات نظام سکونتگاهی کشور، حاکی از آن است که این میزان از اختصاص زمین‌های مسکونی، تنها بخش کوچکی از اراضی مستعد بارگذاری جمعیتی است. این به معنای آن است که اگر تمامی زمین‌های کشاورزی، جنگلی، کوهستانی، کویری و... که امکان بارگذاری جمعیت در آنها وجود ندارد را کنار بگذاریم، باز هم بخش زیادی از سرزمین ایران امکان شهرسازی و اسکان جمعیت را دارد.
علاوه بر کمبود زمین، افزایش هزینه تامین زیرساخت برای افقی‌‌‌‌‌‌‌‌سازی از دیگر مواردی است که مخالفان این شیوه بر روی آن تاکید دارند. این در حالی است که مدافعان می‌‌‌‌‌‌‌‌گویند در مقایسه با هزینه‌هایی که بلندمرتبه‌‌‌‌‌‌‌‌سازی بر کشور و مردم تحمیل می‌کند، هزینه زیرساخت کمتر نیز است.

 هزینه افقی‌‌‌‌‌‌‌‌سازی، کمتر از بلندمرتبه‌‌‌‌‌‌‌‌سازی
به گفته برخی کارشناسان؛ بلندمرتبه‌‌‌‌‌‌‌‌سازی باعث آسیب‌های فراوان اجتماعی می‌شود که هزینه‌های آنها در بلندمرتبه‌‌‌‌‌‌‌‌سازی پنهان است و عموما در محاسبات موافقان آن دیده نمی‌شود. در حالی که با در نظر گرفتن هزینه‌های پنهان بلندمرتبه‌‌‌‌‌‌‌‌سازی که درنهایت نیز مردم باید آنها را بپردازند، افقی‌‌‌‌‌‌‌‌سازی بسیار به‌‌‌‌‌‌‌‌صرفه‌تر است.
از طرف دیگر برای توسعه افقی شهرها و ساخت خانه‌های ویلایی هزینه زیرساخت را می‌توان از طریق ارزش افزوده‌ای که بر روی زمین‌های اطراف ایجاد می‌شود، تامین کرد.
در همین خصوص بهزاد عمران‌زاده، رئیس اندیشکده شهر اسلامی می‌گوید: اگر همین کنار تهران کلنگ بزنید، فردا قیمت آن چندین برابر می‌شود، هزینه توسعه شهری را می‌توان از طریق واحدهای تجاری که در آنجا تعریف می‌شود و فروش زمین به سازندگان تامین کرد.
منتقدان رویه متعارف ساخت معتقدند؛ مسکن در حال حاضر بخش زیادی از درآمد مردم صرف تامین مسکن می‌شود و اگر با همین دست فرمان کار نهضت ملی مسکن پیش برود و به بهانه کمبود زمین منتظر بلندمرتبه‌‌‌‌‌‌‌‌سازی انبوه‌سازان شد، این طرح نیز به سرنوشت طرح‌های پیشین حوزه مسکن دچار خواهد شد. چراکه همان طور که گفته شد بلندمرتبه‌‌‌‌‌‌‌‌سازی به دلیل پیچیدگی ساخت دیرتر از واحدهای ویلایی آماده می‌شود و به واسطه تورم هزینه‌های آن نیز در طول زمان افزایش می‌یابد.
با توجه به شرایط اقتصادی فعلی، مردم توان افزایش چندباره آورده خود را ندارند، به همین خاطر واحدها به دلیل گران شدن ساخت و عدم تامین مالی توسط مردم در نیمه‌‌‌‌‌‌‌‌راه رها می‌شوند. بنابراین کارشناسان موافق افقی‌‌‌‌‌‌‌‌سازی معتقدند باید دولت هرچه سریع‌تر زمین در اختیار مردم قرار دهد تا مردم خود شروع به ساخت مسکن کنند و در این چرخه معیوب گرفتار نشوند.