
نقش فرم در آفرینش معماری
برای معماران که از دیدگاه آفرینشی در فضای معماری به فرم مینگرند، آفرینش فرم از اهمیتی بسیار برخوردار است؛ زیرا معمار در آفرینش فضا آنچه را میخواهد بگوید با استفاده از فرم ابراز می کند، همچنان که موسیقیسازان، نقاشان، شاعران و فیلمسازان نیز هر یک به زبان و بیان خاص خود آنچه را در دل دارند از طریق صوتها، کلامها و رنگها به مخاطبان خودشان انتقال میدهند. فرم چه در موسیقی، چه در معماری و چه در شعر، بعدهای ذهنی را می نمایاند و تنها راه ممکن برای انتقال مفهومی خاص از سوی آفریننده اثر به استفاده کننده و مخاطب است.
تشخیص فرم:خصوصیت عملکردی فضا، به دنبال صفتهای فرمال فضا میآیند و وقتی ما اتاق را ساختیم خود به خود عملکرد را تعیین کردهایم. بنابراین در معماری یعنی در ساختن فضاها، ما به منظور دستیابی به فانکشن باید از فرم شروع کنیم.
فرم و فضای معماری: عناصر فرم و فضا همراه یکدیگر، واقعیت معماری را تشکیل میدهند. وقتی فضا توسط عناصر تشکیلدهنده فرم شروع به حبس شدن، محصور شدن، شکل گرفتن و سازماندهی شدن میکند، معماری به وجود میآید.
کانسپت: در تعریف ساده میتوان گفت کانسپتها ایدههایی هستند که عناصر گوناگونی در یکجا گرد هم میآورند. این عناصر گوناگون، تفکرات و تصورات و مشاهدات هستند. در معماری، کانسپت مسیری است که طی آن نیازهای فیزیکی، شرایط محیطی و باورها به هم میپیوندند و به این ترتیب کانسپتها بخش مهمی از روند طراحی معماری را شکل میدهند.
تعیین جایگاه کانسپت در طراحی معماری به تعریف انواع پنجگانه کانسپت میپردازد که عبارتند از: قیاسی، استعاری، ذاتی، پاسخ مستقیم (حل مشکل) و آرمانی.
همیشه کانسپتها توسط معماران پدید نمیآیند. شاید بهترین نمونه این موضوع پاسخ لوکوربوریه به کانسپت موردنظر کارفرما در ساختمان کارگاههای چوب در مرکز هنرهای بصری در دانشگاههاروارد باشد. این مرکز یک بخش دانشجویی است که نه تنها برای دانشجویان رشتههای هنری بلکه برای سایرین هم قابل استفاده است.
کانسپت موردنظر مسئولان دانشگاه این چنین بود که اگر دانشجویان بیشتری از فعالیتهای مرکز باخبر باشند و بتوانند جریان کار و زندگی درون آن را مشاهده کنند، آنگاه شرکت و حضور آنها در کارگاهها متحملتر خواهد بود و لوکوربوزیه کانسپت را به اجرا در آورد، به این صورت او از درون مسیر عبور پیاده موجود در سایت رمپی طراحی کرد که مانند تونلی از درون ساختمان عبور می کرد و امکان مشاهده بسیاری از استودیوها و کارگاه ها را فراهم میآورد.
شکلگیری کانسپت پدیدهای خود به خودی نیست، بلکه نیازمند تلاشی متمرکز برای گردآوری و ترکیب مسائل مختلف است. گردآوری این مسائل کاری هوشمندانه است. به عقیده بسیاری شکلدهی کانسپت متشکل از ۱۰ درصد الهام و استعداد و۹۰ درصد پشتکار و سختکوشی است.
تشخیص فرم:خصوصیت عملکردی فضا، به دنبال صفتهای فرمال فضا میآیند و وقتی ما اتاق را ساختیم خود به خود عملکرد را تعیین کردهایم. بنابراین در معماری یعنی در ساختن فضاها، ما به منظور دستیابی به فانکشن باید از فرم شروع کنیم.
فرم و فضای معماری: عناصر فرم و فضا همراه یکدیگر، واقعیت معماری را تشکیل میدهند. وقتی فضا توسط عناصر تشکیلدهنده فرم شروع به حبس شدن، محصور شدن، شکل گرفتن و سازماندهی شدن میکند، معماری به وجود میآید.
کانسپت: در تعریف ساده میتوان گفت کانسپتها ایدههایی هستند که عناصر گوناگونی در یکجا گرد هم میآورند. این عناصر گوناگون، تفکرات و تصورات و مشاهدات هستند. در معماری، کانسپت مسیری است که طی آن نیازهای فیزیکی، شرایط محیطی و باورها به هم میپیوندند و به این ترتیب کانسپتها بخش مهمی از روند طراحی معماری را شکل میدهند.
تعیین جایگاه کانسپت در طراحی معماری به تعریف انواع پنجگانه کانسپت میپردازد که عبارتند از: قیاسی، استعاری، ذاتی، پاسخ مستقیم (حل مشکل) و آرمانی.
همیشه کانسپتها توسط معماران پدید نمیآیند. شاید بهترین نمونه این موضوع پاسخ لوکوربوریه به کانسپت موردنظر کارفرما در ساختمان کارگاههای چوب در مرکز هنرهای بصری در دانشگاههاروارد باشد. این مرکز یک بخش دانشجویی است که نه تنها برای دانشجویان رشتههای هنری بلکه برای سایرین هم قابل استفاده است.
کانسپت موردنظر مسئولان دانشگاه این چنین بود که اگر دانشجویان بیشتری از فعالیتهای مرکز باخبر باشند و بتوانند جریان کار و زندگی درون آن را مشاهده کنند، آنگاه شرکت و حضور آنها در کارگاهها متحملتر خواهد بود و لوکوربوزیه کانسپت را به اجرا در آورد، به این صورت او از درون مسیر عبور پیاده موجود در سایت رمپی طراحی کرد که مانند تونلی از درون ساختمان عبور می کرد و امکان مشاهده بسیاری از استودیوها و کارگاه ها را فراهم میآورد.
شکلگیری کانسپت پدیدهای خود به خودی نیست، بلکه نیازمند تلاشی متمرکز برای گردآوری و ترکیب مسائل مختلف است. گردآوری این مسائل کاری هوشمندانه است. به عقیده بسیاری شکلدهی کانسپت متشکل از ۱۰ درصد الهام و استعداد و۹۰ درصد پشتکار و سختکوشی است.