سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) به‌منظور حرکت هدفمند در حوزه مواد معدنی حیاتی و راهبردی نظیر لیتیوم اقدام به تهیه نقشه راه کرده و بر این اساس اقدامات منسجمی در راستای توسعه فعالیت های اکتشاف و فرآوری آغاز کرده است.
به گزارش خانمان به نقل از روابط عمومی ایمیدرو، لیتیوم در صنایع مختلف مانند باتری‌‌‌‌‌سازی، سرامیک و شیشه، روان-کارها، تهویه مطبوع، دارویی، پلیمر، متالورژی و... کاربرد دارد. کاربرد عمده لیتیوم در باتری های لیتیوم- یون است که برای خودروهای الکتریکی به کار می‌رود، این در حالی است که روند رو به رشد تولید خودروهای الکتریکی منجر به اهمیت روزافزون این ماده معدنی برای کشورهای جهان شده است.
سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) به منظور حرکت هدفمند در حوزه مواد معدنی حیاتی و راهبردی اقدام به تهیه نقشه‌‌‌‌‌راه کرده و بر این اساس اقدامات منسجمی در راستای توسعه فعالیت‌‌‌‌‌های اکتشاف و فرآوری آغاز کرده است. از جمله مواد معدنی هدف در برنامه ایمیدرو، لیتیوم است. پیش از بررسی آخرین اقدامات ایمیدرو برخی توضیحات کلی برای شناخت بهتر این صنعت در ادامه آمده است.

 مروری بر عرضه و تقاضای لیتیوم
طبق اطلاعات منتشرشده، تولید جهانی لیتیوم در سال 2021 حدود 100 هزار تن (به استثنای تولید لیتیوم آمریکا) تخمین زده شده که نسبت به سال 2020 (82 هزار و 500 تن) 21 درصد افزایش داشته است.
تولید جهانی لیتیوم در پاسخ به تقاضای شدید بازار باتری‌های لیتیوم یونی و افزایش قیمت لیتیوم، افزایش یافته است. مصرف جهانی لیتیوم در سال 2021 حدود 93 هزار تن برآورد شد که نسبت به 70 هزار تن در سال 2020 افزایش 33 درصدی را نشان ‌می‌دهد.
با توجه به افزایش مجدد تقاضا و افزایش قیمت لیتیوم در سال 2021، عملیات توسعه ظرفیت تولید لیتیوم در دنیا ادامه یافت که در پاسخ به همه‌گیری جهانی کویید 19 در سال 2020 به تعویق افتاده بود. استرالیا با 55 هزار تن لیتیوم استخراج شده، بزرگترین تولیدکننده لیتیوم در سال 2021 بود و پس از آن شیلی (26 هزار تن)، چین (14 هزار تن) و آرژانتین (6 هزار و 200 تن) قرار گرفتند.
با توجه به روند رو به رشد تقاضای این فلز حیاتی، امنیت عرضه لیتیوم به اولویت اصلی شرکت‌های فناوری در آسیا، اروپا و آمریکا تبدیل شده است. در راستای توسعه اکتشاف و تولید لیتیوم اقدامات زیر انجام شد:
1- اتحادهای استراتژیک و سرمایه گذاری‌های مشترک بین شرکت‌های فناوری و شرکت‌های اکتشافی برای اطمینان از عرضه قابل اعتماد و متنوع لیتیوم برای تامین‌‌‌‌‌کنندگان باتری و سازندگان خودرو ایجاد شد.
2- منابع لیتیوم شورابه‌‌‌‌‌ای در آرژانتین، بولیوی، شیلی، چین و آمریکا توسعه داده شدند.
3- منابع لیتیوم معدنی در استرالیا، اتریش، برزیل، کانادا، چین، کنگو (کینشاسا)، چک، فنلاند، آلمان، مالی، نامیبیا، پرو، پرتغال، صربستان، اسپانیا، ایالات متحده آمریکا و زیمبابوه و همچنین منابع لیتیوم رسی در مکزیک و ایالات متحده در مراحل مختلف توسعه قرار گرفتند. ذخایر آرژانتین، استرالیا و سایر کشورها بر اساس اطلاعات جدید تجدیدنظر شدند.
با ادامه فعالیت‌های اکتشافی، منابع لیتیوم شناسایی شده به طور قابل توجهی در سراسر جهان افزایش یافته و درمجموع به حدود 89 میلیون تن رسیده است. منابع لیتیوم شناسایی شده در آمریکا از شورابه‌ها، شورابه‌های زمین گرمایی، هکتوریت، شورابه‌های میدان نفتی و پگماتیت‌ها 9.1 میلیون تن است.

 رویکرد ایمیدرو برای توسعه صنعت لیتیوم
با توجه به ضرورت‌‌‌‌‌های موجود و رویکرد توسعه‌‌‌‌‌ای سازمان ایمیدرو، از مهمترین برنامه‌‌‌‌‌های سازمان در این زمینه می‌‌‌‌‌تواند به موارد ذیل اشاره کرد: توسعه فعالیت‌‌‌‌‌های اکتشافی لیتیوم؛ گسترش فعالیت‌‌‌‌‌های تحقیق و توسعه برای بهره‌‌‌‌‌برداری از منابع کم‌‌‌‌‌عیار لیتیوم و تولید کربنات‌ها، اکسیدها و هیدروکسیدهای لیتیوم و تولید باتری‌های لیتیومی؛ توسعه همکاری‌‌‌‌‌های بین‌‌‌‌‌المللی برای بهره‌‌‌‌‌بردازی از منابع لیتیوم داخلی با استفاده از تکنولوژی‌‌‌‌‌های روز دنیا؛ بررسی امکان‌‌‌‌‌پذیری استحصال لیتیوم از منابع ثانویه و بازیافتی.

 منابع موجود لیتیوم و استفاده از تجارب بین‌المللی
در حال حاضر در کشور منابع شورابه‌‌‌‌‌های متعددی وجود دارد که بر اساس مطالعات اکتشافی انجام شده تاکنون، مقادیری از لیتیوم در آنها مشاهده شده است. نکته حایز اهمیت در خصوص این منابع عیار پایین لیتیوم در آنها است و بر این اساس استفاده از روش‌‌‌‌‌های صنعتی متداول برای استحصال لیتیوم از این منابع با چالش‌‌‌‌‌هایی همراه است. لذا نیاز است از تکنولوژی‌‌‌‌‌های جدید بر مبنای جداسازی انتخابی استفاده شود. از مهمترین منابع کشور می‌‌‌‌‌توان به شورابه‌‌‌‌‌های قم، خور و بیابانک، مهرجان، میانی، ترود و حاج علیقلی اشاره کرد.

 همکاری با شرکت‌های روسی
با توجه به برنامه‌‌‌‌‌ریزی انجام شده در ایمیدرو و با راهبری «طرح مواد معدنی حیاتی و راهبردی» و همکاری شرکت‌‌‌‌‌ها و مجتمع‌‌‌‌‌های زیرمجموعه سازمان، برنامه‌‌‌‌‌های مختلفی در زمینه توسعه فعالیت‌‌‌‌‌های تحقیقاتی به منظور استحصال لیتیوم با استفاده از ظرفیت علمی و دانشگاهی کشور و همچنین به‌طور موازی استفاده از تجارب شرکت‌‌‌‌‌های بین‌‌‌‌‌المللی آغاز شد.
بر اساس برنامه مذکور در نخستین اقدام برای تعیین وضعیت ذخایر موجود و استفاده از تجارب بین‌‌‌‌‌المللی شرکت‌‌‌‌‌های روسی دارای دانش فنی و تجارب کافی شناسایی شده و پس انجام مذاکرات، نخستین گام از همکاری‌‌‌‌‌های طرفین برای انتقال تجارب، توسعه همکاری‌‌‌‌‌ها و بررسی امکان انتقال فناوری برای تولید لیتیوم از ذخایر داخلی آغاز شد.
در نخستین برنامه اجرا شده پس از حضور متخصصان روسی در کشور، نمونه‌‌‌‌‌برداری از منابع شورابه‌‌‌‌‌ای قم، خور و بیابانک، مهر جان، میانی، ترود و حاج علیقلی انجام شد. در این برنامه اجرا شده ضمن تبادل تجربیات در زمینه نمونه-برداری، آنالیز، استحصال و فرآوری مقرر شد پس از آنالیز نمونه‌‌‌‌‌ها و انجام آزمایشات متالورژیکی درباره انتقال فناوری و انجام سرمایه‌گذاری مشترک در فازهای بعدی تصمیم‌‌‌‌‌گیری شود.